Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), ülkemize 6740 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla 01 Ocak 2017 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bir çeşit emeklilik sistemidir. Bu emeklilik sistemine 45 yaş altı çalışanlar, işyerlerindeki çalışan sayısına göre kademeli olarak geçiş yapmak durumundadır.

Çalışan sayısına göre BES’e geçiş kademeleri şu şekildedir.

  • 1000 ve üzeri işçi çalıştıran işyerleri 01 Ocak 2017,
  • Çalışan Sayısı 250 ve üzerinde fakat 1000’den az olan işyerleri 01 Nisan 2017 ,
  • Çalışan sayısı 100 ve üzerinde ancak 250’den az olan işverene bağlı olarak çalışanlar 01 Temmuz 2017 ,
  • Çalışan sayısı 50 ve üzerinde ancak 100’den az olan işverene bağlı olarak çalışanlar 01 Ocak 2018,
  • Çalışan sayısı 10 ve üzerinde ancak 50’den az olan işverene bağlı olarak çalışanlar 01 Temmuz 2018 ,
  • Çalışan sayısı 5 ve üzerinde ancak 10’dan az olan işverene bağlı olarak çalışanlar 01 Ocak 2019 tarihinden itibaren emeklilik sistemine dahil olacaklardır.

Hangi çalışanların bu sisteme tabi?

Zorunlu bireysel emeklilik sistemine 29.05.2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun 28. Maddesi kapsamında olup 45 yaşını doldurmamış olanlar ile, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. Maddesinin (a) ve (c) bentlerine göre çalışanlar, işverenin belirlediği bir emeklilik sözleşmesi dahilinde zorunlu emeklilik planına dahil ediliyor. Yani kısacası 45 yaşını doldurmamış olup, bir işverene tabi olarak özel sektörde çalışanlar (4a)  ve kamu kurum ve kuruluşlarında emekli sandığına tabi çalışanlar (4c) bu sisteme dahil olacaklardır.

Bu kapsamda, zorunlu BES uygulaması Türkiye’de çalışan yabancılar için uygulanmıyor.

Ne kadar kesinti yapılıyor?

Çalışanların katkı payları, çalıştıkları aya ait prime esas kazancın %3’ü oranında hesaplanacak. Zorunlu BES’te ayrıca işveren katkı payı bulunmuyor.

Bu kapsamda çalışanların prime esas kazançları üzerinden kesilen bireysel emeklilik prim tutarları, çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü işveren tarafından emeklilik şirketine aktarılacak.  Bakanlar Kurulu %3 oranını iki katına kadar artırmaya, yüzde 1’e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye yetkili. Dolayısıyla gelecekte bu oran değiştirilebilecek.

Zorunlu BES’te bu kesinti tutarı 2017 yılı için prime esas kazanç alt sınırı 1.777,50 lira (asgari ücret) üst sınırı ise 13.331,40 lira olarak uygulanıyor. Bu doğrultuda asgari kesinti tutarı, asgari ücretli çalışanlar için aylık 53 lira (1.777,50 x %3) olacak. Kesinti tutarı en fazla 399 TL (13.331,40 * % 3) olabilir. Çünkü, 20 bin lira ücret alan çalışan için dahi prim üst sınırı 13.331 40 TL olmaktadır.

Tabi çalışan, otomatik katılımına ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilecektir.

Zorunlu BES’ten çıkış nasıl olabilir?

Çalışan, zorunlu bireysel emeklilik sistemine dahil olduğunu bildirildiği tarihi takip eden iki ay içinde sözleşmeden cayabilir. Bu konudaki iradesini emeklilik şirketine yazılı olarak bildirmesi gerekmektedir.  Cayma halinde, ödenen katkı payları varsa yatırım gelirleri ile birlikte 10 iş günü içinde çalışana iade edilir.

Devlet Katkısı tutarı ne kadar olacak?

Zorunlu BES’e dahi olan çalışan , % 25 devlet katkısından yararlanacak. Bununla birlikte çalışan cayma hakkını kullanmaması durumunda, BES’e girişte bir defaya mahsus olmak üzere 1.000 TL tutarında ek olarak devlet tarafından katkı tutarı sağlanacak.

Burada dikkat edilmesi gereken önemli husus her çalışana % 25 devlet katkısının olmadığıdır. Bu kapsamda ilk 3 yılda sistemden ayrılanlara hiçbir şekilde devlet katkısı verilmeyecek. Sistemden ayrılmayıp devam eden çalışanlara sistemde kaldığı süreye göre kademeli olarak devlet katkısı sağlanacaktır. Saygılarımla