Değerli okurlarımız, bugün sizlere sosyal hayatımızda önemli bir yeri olan “Ölüm Aylığı” ndan bahsetmeye çalışacağız.
Ölümün ne zaman geleceği belli olmaz ancak her insan için ölüm bir gün gelecektir. Sigortalının ölümü nedeniyle ailesi, sosyo-ekonomik anlamda olumsuz olarak etkilenir.
Türk toplumunun aile ve sosyal yapısı gözetilerek sigortalının eşi ve çocukları ile ana ve babası hak sahibi olarak tanımlanmıştır. Ölüm aylığı ile ölen sigortalının sağlığında geçimini sağladığı ve geride bıraktığı hak sahiplerine şartların yerine getirilmesi durumunda ölüm aylığı bağlanır. Burada en önemli ve toplumumuz tarafından yanlış bilinen nokta; sadece erkek vefat ederse kadının ölüm aylığı alabileceğidir. Oysa ki , kanun hem erkeğe hem de kadına ölüm aylığı alma hakkını tanımıştır. Bu nedenle eşi vefat eden erkeklerin ölüm aylığına başvuru oranı % 5 ile sınırlı kalmıştır.
Ölüm aylığının genel bir tanımını yaptıktan sonra aylığın bağlanabilmesi için gerekli şartlardan bahsedelim.
5510 sayılı Kanunun 32. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenmiştir. Kanuni düzenlemeye göre;
Bağkur (4b) ve Emekli Sandığı (4c) statüsünde bulunan sigortalılar için, en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm primi bildirilmiş bulunması.
Vefat eden kişi SGK (4a) kapsamında sigortalı ise bu kez, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması gerekmektedir.
Ölüm Aylığının hak sahipleri kimlerdir ve hangi oranlarda bağlanır?
Hak sahibi durumundaki çocukların ölüm aylığından yararlanabilmesinin en önemli oşulu yurt içi ve yurt dışında sigortalı bir işte çalışmıyor olmak ve kendi sigortalılığından dolayı gelir ve aylık bağlanmamış olması gerekmektedir.
Bunların dışında ölüm aylığı alabilecek hak sahibi çocuklar şunlardır:
-18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayan çocuklara,
– Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu anlaşılan çocuklara,
– Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kız çocuklara,
%25 oranında ölüm aylığı bağlanır.
-Anne ve babasının ölümüyle beraber yetim kalan çocuklara başka maaş alacak çocuk bulunmaması halinde ölüm aylığı %50 oranında bağlanır.
Vefat eden sigortalının dul eşine aylık bağlanması için, ölüm tarihinde sigortalının, eşi ile yasal evlilik bağı bulunması şarttır. Sigortalının dul eşine % 50’si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75’i oranında aylık bağlanacaktır.
Ayrıca vefat eden sigortalının anne ve/veya babasına ölüm aylık bağlanabilmesi için de yine birtakım şartlar gereklidir. Öncelikle anne ve/veya baba 65 yaşın altında ise, ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından geriye artan hisse olmak zorundadır.
Ayrıca anne ve/veya babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirleri asgari ücretin net tutarından az olmak zorundadır. Yine anne ve/veya babaya, ölen çocuklarından ölüm aylığı bağlanabilmesi için, diğer çocuklarından hak kazanılan gelir/aylıklar hariç olmak üzere, gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması da şarttır.
Anne ve/veya baba 65 yaşın üstünde ise, yukarıda belirtilen şartları taşımaları halinde ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından geriye artan hisseye bakılmamakta, artan hisse olmasa bile ölüm aylığı bağlanmaktadır.
Ölüm Aylığının hangi durumlarda kesildiğini de belirterek makalemizi sonlandıralım;
Eşinin yeniden evlenmesi,
Ölen sigortalının çocuklarının Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlamaları halinde,
Evli olmayan kız çocuğu evlenmesi,
Herhangi bir eğitim kurumunda öğrenim görmeyen erkek çocuğu 18 yaşını doldurduğu, ortaöğrenim gören erkek çocuğu 20 yaşını doldurduğu, yükseköğrenim gören erkek çocuğu 25 yaşını doldurması
Anne ve/veya babasına, diğer çocuklarından hak kazandıkları gelir/aylıklar dışında, gelir/aylık bağlanması
Anne ve/veya babası asgari ücretin net tutarından fazla gelir elde etmesi,
durumunda bağlanmış bulunan ölüm aylıkları kesilir.
Saygılarımla,
