Hatırlarsınız, İl Ormanı’nı yeniden keşfetmiş ve bu keşfimi yazı dizisi olarak aktarmıştım.
Aslında o gün bir başka keşfim daha oldu; Kenevir…
Meğer ilimizde büyükşehir belediye sayesinde kenevir ekiliyormuş.
İl Ormanı’nda tesadüfen karşılaştığım gazeteci-yazar Abdurrahman Dilipak ‘kenevir işi nasıl gidiyor’ diye sorunca utancımdan yerin dibine girdim resmen…
Neyse ki beni bozmadı, olayı anlattı, destekle ve yaz dedi.
O gün işte bu gün ve konumuz ‘kenevir’…
Afyon benim bu ülke adına takıntılarımdandır. Sürekli hayıflanmışımdır; Neden kısıtlı?
Neyi ne kadar üreteceğimize neden ABD karar veriyor?
Ama kenevir afyon gibi değil, kontrollü biz de olmak kaydıyla ekilebiliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2019 başında ‘kenevir bitkisinin ekimini yaygınlaştıracağız’ dediğinde ne yalan söyleyeyim pek oralı olmadım, olamadım. İktidarın her zamanki gündem değiştirme balonlarındandır dedim, geçtim.
Şimdi bakıyorum da gerçekten gündeme oturmuş, başta Sakarya Büyükşehir Belediyesi olmak üzere kamu-tüzel pek çok kuruluş harekete geçmiş. Çok güzel hareketler bunlar…
Çok güzel çünkü kenevir son derece faydalı ve stratejik öneme sahip bir bitki.
Bir ara küresel güçlerin müdahalesiyle kenevir ekimi kısmen kontrol altına alınmış ama Türkiye’de her dönem üretimi yapılmış.
Yasaktan ziyade rağbet görmemiş desek daha doğru olur.
Peki, neden rağbet görmemiş? Gelir getirisi az da ondan. Üretseniz de hammadde olarak pazar bulamıyor, işlemeye kalksanız da bu işi yapacak tesisleriniz yok, bu yüzden getirisi az.
Haliyle ‘ekeceğiz’ demek yetmiyor sanayi ile desteklemek gerekiyor.
İşin uzmanları ‘kenevir’e dair sık sorulan soruları derlemiş, paylaşalım;
Esrarla aynı şey mi?
Kenevir bitkisinin bir türünün içeriğinde bulunan THC) maddesi uyuşturucu etkisi yapar. Dişi hint keneviri içeriğinde yüzde 5 ila yüzde 20 aralığında THC bulunurken, endüstriyel amaçlı yetişen kenevir türlerinde bu oran binde 3’ün altındadır. Yani endüstriyel kenevir bitkisi uyuşturucu olarak kullanılamaz.
Nasıl bir zirai ürün?
Kenevir bitkisi insanoğlunun kullandığı en eski lif bitkilerinden biri.
Kenevirin saplarından elde edilen lifleri pamuk ve ketenden elde edilenlerden daha sağlam özellikte. Ancak, daha kaba olduğundan daha ziyade ip, halat, sicim, kırnap, urgan, halat ve balık ağı yapımında kullanılmakta. Ayrıca çuval, yelken ve çadır bezi, araba, vapur, vagon ve askeri top örtüleri, kese gibi dayanıklı malzeme üretimi ile banknot ve sigara kâğıdı gibi özel kâğıtların yapımında da…
Daha ince kenevir liflerinden ise iç çamaşırı ve yazlık kumaşlar dokunmakta…
Lifleri alındıktan sonra geriye kalan sap artıkları yakacak olarak kullanılabilmekte...
Kenevir liflerinden aynı zamanda inşaat ve yalıtım malzemesi yapılıyor.
Tohumlarından elde edilen kenevir yağı Arap sabunu, vernik, cila, boya, kozmetik ürünlerin üretimi yanında, aydınlatma yağı olarak da kullanılıyor.
Yağı alınmış tohumlardan arta kalan küspe de hayvan yemi oluyor.
Kenevir tohumlarından elde edilen ekstraktlar ilaç sanayinin hammaddesini oluşturuyor.
Tohumları çerez olarak yenebildiği gibi kuş yemi olarak da kullanılıyor.
Neden faydalı?
İlaç, kâğıt, biyoyakıt, kumaş, kozmetik alanlarından sabun üretimine ve otomotiv sektörüne kadar oldukça geniş bir kullanım alanına sahip kenevir, petrol ve petrokimyanın kullanıldığı her alanda alternatif bir bitkidir.
Yasak mı?
Değil. Yasak olan afyon yani haşhaş ekimidir. ABD, Türkiye’de haşhaş ekim ve üretiminin yasaklanması konusunda hükümetlere baskı yapıyordu. Demirel hükümeti haşhaş ekilen il sayısını dörde kadar indirdi, 1971 muhtırası sonrası kurulan Erim hükümeti ise haşhaş ekimini tamamen yasakladı. 1974’te Ecevit, ABD’nin itirazlarına rağmen, haşhaş ekimini kontrollü olarak serbest bıraktı.
Lif amaçlı kenevir üretimi ise sürekli olarak kontrollü olarak yapılabiliyor, yasak olan uyuşturucuya yönelik üretim ve kullanımı.
Türkiye’de hint keneviri, ‘izne bağlı kültür bitkisi’ konumunda, Sakarya dahil yaklaşık 20 ilde ekiliyor.
Kenevir karşıtları kim?
Petrol bazlı endüstriyel ürünlerden kazanç sağlayan ulusötesi şirketler ve hükümetler kenevir üretimine ve yaygınlaşmasına kazançlarını ve varlık nedenlerini tehdit ettiği için karşı çıkıyorlar.
Rockefeller ailesi, petrol gelirlerinin azalacağı endişesiyle keneviri, kamuoyuna zehirli bir uyuşturucu olarak kazıdı ve ABD’de kenevir üretimi yasaklandı.
Çevresel kirlilikle mücadelede olumlu etkileri var mı?
Sera gazı salınımının baş müsebbibi petrol sanayisinde üretilen her türden ürünün kenevirden yapılabiliyor olması, bitkisel üretiminde ilaç kullanılmıyor olması, plastiğe alternatif olması küresel iklim değişikliği kapsamında dostlar sınıfına ismini yazdırır.
Türkiye’deki yasal çerçeve ne?
1933, 1979, 1990 ve son olarak Ekim 2016 tarihli yasa, yasa değişikliği veya tadilatlarıyla kenevir yetiştiriciliği kontrollü olarak serbesttir.
Konu önemli, devam edeceğiz…
