ORDA, BİR ÜLKE VAR UZAKTA, GİTMESEK DE GÖRMESEK DE!
Her Türk Milliyetçisi gibi Turan coğrafyasına ilgi duyanlardanım.
Düşünsenize, hiç görmediğiniz yerlerde, hiç görmediğinizi akrabalarınız var.
Sizin gibi düşünüyor, sizin gibi yaşıyorlar ama o kahrolası mesafeler yüzünden henüz tanışmamışsınız bile!
Allahtan ki teknoloji çağındayız, gitmediğiniz yerlere gitmiş kadar oluyor, soydaşlarınızı görüyor, kısmen de olsa hasret gideriyorsunuz.
Ama yüz yüze görüşmenin tadı bir başka…
İşte onlardan biri ALDAN ROZHİN…
Kendini, kendisi ifade etti, sadece bana değil, aracılığımız ile tüm soydaşlarına seslendi.
Aktarayım;
İyi günler. Benim adım Aldan Rozhin.
Rusya Federasyonu’nu oluşturan idarî birimlerden biri olan ve Türkçe konuşan halklardan Sahaların (Yakut) yaşadığı Yakutistan kendi deyimimizle Saha Yerinden, Türkiye’ye çalışmaya geldim.
RF-Saha (Yakut) Cumhuriyeti’nin Dış İlişkiler Bakanlığı, Saha (Yakut) Ticaret Odası ve değerli taşlar üzerine çalışan Komgradmetall şirketinin Türkiye temsilcisi olarak altı aydır Ankara’da yaşıyorum.
Rusya Federasyonu’nun kuzey-doğusunda bulunan, Rusya topraklarının beşte birini oluşturan ve 34 vilayete ayrılan, başkenti Yakutsk şehri olan Yakutistan’da (kendi deyimleriyle Saha Yeri) yaklaşık 990.000 kişi yaşamaktadır.
Saha Yeri’nde seçimlerle iş başına gelen İl Darhan (Eski Türkçe: başkan, yönetici), İl Darhan ve yine seçimle göreve gelmiş vekillerin oluşturduğu İl Tümen (Eski Türkçe kökenli, meclis için kullanılıyor) ülkenin yönetiminden sorumludur.
En son seçimle beş yıllığına Saha Cumhuriyetinde İl Darhan olarak Aysen Nikolayev seçilmiştir.
Rusça-Sahaca iki resmî dilli bir ülke olan Saha Yerinde Saha (Yakut) Türkleri, Ruslar, Tunguz kökenli Even-Evenkiler, Yukagirler ve Çukçalar yaşamaktadırlar.
Sözlü kültürü, geleneksel inanışı çok güçlü ve gelişmiş olan Saha Türklerinin dili, tarih boyunca Kuzey-Doğu Sibirya’da yaşayan halkların ortak anlaşma dili olmuştur. Saha Türkçesi Türk Dünyasının en kuzeyinde konuşulan Türk Dilidir. Saha Türkü dilbilimci Semen Andreyeviç Novgorodov’un hazırladığı latin esasına dayalı alfabe ile Saha Türkleri Türk Dünyasında en erken Latin alfabesine geçen Türk halkı olmuşlardır.
Semen Andreyeviç Novgorodov’un doğum tarihi olan 13 Şubat her yıl Saha Yeri’nde Ana Dili ve Alfabe günü olarak kutlanmaktadır.
En uzun gündüz’ün yaşandığı 21 Haziran tarihi, her yıl Saha Yeri’nde ısıax (ısıah) bayramı olarak kutlanmaktadır.
Uzun süren kış mevsiminin ardından havaların ısınması ve buz tutmuş nehirlerin, göllerin erimesiyle iki ay gibi kısa bir sürede de olsa tarım yapılabilecek şartlara sahip olan bölgede yoğun iş temposuyla geçecek yaz mevsimi öncesi Saha Türkleri büyük bayramlarına hazırlık yapar.
Üç gün boyunca güneşi karşılama töreni, halk dansları, ikramlar, oyunlar, güreşler ve diğer aktiviteler ile bayramlarını bitirdikten sonra uzun kış mevsimi boyunca beslenmeleri ve ısınmaları için gerekli tüm hazırlıklara başlarlar.
Isıah, Saha Türklerinin en büyük geleneksel bayramıdır.
Her sene 21-22 Haziran’da kutlanır.
Isıah yaz bayramı olup, saçmak, serpmek anlamına gelmektedir. En uzun güne denk gelen bu kutlama güneşle bağlantılı olup, onun sıcağının ve ışınlarının yer yüzüne saçmasıyla bağdaştırılır.
Saha Türklerinin iklim şartlarına göre dört mevsim yerine iki; kış ve yaz olarak yaşamalarıyla bağlantılı bir bayramıdır.
Yazın gelmesi ile doğanın canlanması, yeni umutlarla, yeni bir yıla başlamaları kutlamanın asil amacıdır. Bu bayram aynı zamanda o bölgelerde yaşayan diğer Türk boyları; Tuva, Başkurt, Altay ve Tatarlarda da kutlanmaktadır. Isıah eski ile yeninin, geçmiş ile geleceğin sınırıdır. Yeni yılın ve yazın başlangıcıdır.
Bu kutlama güneşin doğmasıyla ateş yakılıp, insanların kol kola girip güneş şeklinde yuvarlak çember çizerek halay çekmeleriyle başlar. Halaya katılan insanların yıl boyunca güçlü ve canlı kaldıklarına inanılır. Bu kutlama iki gün iki gece devam eder. Çemberdeki insanlar zaman zaman değişirler. Halaya güneşle ilgili şarkılarıyla eşlik ederler. Güneş halayının adı “Osuohoy”dur. Kutlamada Saha Türklerinin en önemli ve kutsal sayılan içecekleri kımız dilek tutularak içilir. Daha sonra kımızı mal ve kıymetli eşyalarının üzerine çoğalsın ve bereketlensin diyerek saçarlar.
Isıahın en önemli oyunu ise “Dıgın” oyunudur. At yarışı olan Dıgın’da erkekler hız ve güç yeteneklerini sergilerler. Kazananlar halk tarafından büyük ilgi görür ve ödüllerle mükafatlandırılır.
Kutlamanın diğer bir önemli geleneğiyse “Olonho” yarışıdır. Olonho, Sahaların milli destanıdır. Destandan parça anlatarak birbirleriyle yarışırlar. Yanı bu bir sözlü atışmadır. Destanda ise insanların doğayla uyumu en iyi şekilde anlatılmaktadır. Isıah’ın en değerli misafirleriyle Olanhocular olup büyük ilgi görmektedirler. Her kutlamada olduğu gibi geleneksel milli yemekler yapılır.
İki gün süren Isıah; güneş halayı, kımızı, Dıgın at yarışı, Olanho yarışı, geleneksel şarkı ve türküleri, yemek ve eğlenceleriyle kutlanan en renkli bayramlardandır.
Saha (Yakut) Türklerinin UNESCO kültür mirasına da kayıtlı olan Saha Türklerinin geleneksel Olonho destanlarının anlatılması, güneşin yalnızca birkaç saat gökyüzünde kaldığı uzun kış gecelerinde vazgeçilmez etkinliklerindendir. Olonhocu denilen destan anlatıcılarının bazen üç veya dört gece boyunca anlattıkları Olonho destanlarında Saha kahramanları Saha halkını kötülüklerden, Saha inanışına göre aşağı dünyada yaşayan kötü ruhlardan korur. Saha Yeri’nde kaydedilmiş dört yüzden fazla Olonho destanının olduğu bilinmektedir.
Saha Kültürünün önemli unsurlarından biri de ağız kopuzuzdur.
Saha (Yakut) Türklerinin dünya kültür mirasına kazandırdığı bir diğer şey ise demirden yapılan ve kendisine has özellikleri ile diğer bölgelerdeki kopuzlardan ayrılan ağız kopuzudur. Ağız kopuzunun çalındığı ortamın kötü ruhlardan arındığına inanılır. Demirden yapılmış olması nedeniyle kötü ruhlar ağız kopuzunun olduğu yere yaklaşamazlar. Ben de on yılı aşkın süredir dünyanın çeşitli yerlerinde düzenlenen etnik çalgı festivallerinde geleneksel ağız kopuzu icram ile ülkemi temsil ettim.
Ülkemiz, dünya üzerinde insan yerleşiminin olduğu en soğuk bölgelerden biridir. Dünya üzerinde ölçülmüş en düşük sıcaklık olan -71 derece Saha Yeri’nin Oymyakon vilayetinde ölçülmüştür. Eylül ayının ortasından itibaren hava sıcaklığının sıfırın altına düştüğü ve Aralık-Ocak-Şubat aylarında -50 dereceyi geçtiği ülkemizde Nisan ayından itibaren havalar ısınmaya başlar.
Dünyanın en soğuk yerleşim yerlerinden olan Saha (Yakut) Cumhuriyeti’nin başkenti olan Yakutsk şehrinde yer alan Oyunskay havalimanı sayesinde dünyanın dört bir yanına hava yolu ulaşımı ile gidebilmek mümkündür.
Saha Yeri ayrıca yer üstü ve yer altı kaynakları ile de oldukça zengin bir ülkedir. Saha Yeri Rusya Federasyonu içinde yer altı kaynaklarının zenginliği açısından ikinci sırada yer almaktadır. 2019 yılı rakamlarına göre yatırım potansiyeli açısından Rusya Federasyonu oluşturan idarî bölgeler arasında 21. sırada yer alan Saha Yerinde her geçen yıl yabancı yatırımcı sayısında artış gözlemlenmektedir.
27 Nisan 1922 yılında kurulan ve bu yıl 100’ncü yaşına giren Saha (Yakut) Cumhuriyetinde, çeşitli etkinliklerle yıl dönümü kutlamaları yıl boyunca devam edecektir.
Dileğim odur ki, Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasındaki ilişkiler gün geçtikçe daha da gelişsin. Türk Dünyasının iki ucunda yaşayan Türkiye Türkleri ve Saha Türkleri birbirlerini tanısınlar.
Saha Türkleri Rusya Federasyonu ve Türkiye arasındaki ilişkilerin gelişmesinde bir köprü vazifesi görecektir. Soydaş Türkiye halkına sağlık, mutluluk ve başarı dilerim.
Aldan Rozhin sadece ticari amaçlarla ülkemizde bulunmuyor. O aynı zamanda bir kültür elçisi… Türk akraba topluluklarının adeta bir köprüsü…
Ve Aldan aynı zamanda büyük bir sanatçı, Ağız Kopuzu alanında Dünya Şampiyonu…
Sanal alemden videolarını bulup izlemenizi tavsiye ederim.
Aldan’ı geç bulduk, öyle kolay kolay bırakmayız. O da bizi bırakmayacak, en kısa zamanda Sakarya’ya gelip akrabalarıyla kucaklaşacak ve tabi ki bize bir ağız kopuzu konseri de verecek…
Aldan Rozhin ile Öner Yaldız sayesinde tanıştık. Öner Yaldız Yakutistan Fahri Temsilci…
Aldan Rozhin ile birlikte, Yakutistan’ın tanıtımına, sair ülkeler ile ticari işbirliği köprülerinin atılmasına katkı sağlıyorlar.
Öner Yaldız tam bir Yakutistan sevdalısı…
Diyor ki; “Yakutistan, Uzak Asya' da 3 milyon km kare büyüklüğünde, 1 milyon nüfusa sahip Rusya Federasyonu’na bağlı bir Federe Türk Cumhuriyeti’dir.
Dünyada üretilen Elmas’ın %35 ini tek başına üreten ve aynı zamanda Altın, Elmas, Gümüş ve Bakır gibi kıymetli taşlar ve metallerin bulunduğu bir ülkedir.
Bu değerlerin çıkarılması, işletilmesi ve dünya pazarlarına Türkiye üzerinden pazarlanması Yakutistan Yönetiminin birinci tercihidir.
İşte bu bağlamda ülkemizde görevlendirilen Yakutistan Dışişleri Bakanlığı ve aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı Yetkilisi Aldan Rozhin bey ve ben ülkemizde iş dünyası ve önemli siyasî şahsiyetlerle ikili görüşmelerde bulunuyoruz.
Son olarak İYİ Parti Genel Başkanı Sayın Meral Akşener Hanımefendi ve yine Partinin ileri gelen şahsiyetlerinden Mehmet Danyal Hergünsel ile olumlu görüşmeler yaptık. Bu manada kendilerine teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Bu adımlar bizim için küçük lâkin Türk Dünyası için büyük bir adım olacaktır.
Bizler Asya da Savaş değil, Barışı, üretimi, ürettikçe refahı ve mutluluğu paylaşan Asyalılar olmak istiyoruz.”
