Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2024 yılı Mart ayı Tarım Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin Mart ayında aylık yüzde 1,16 arttığını belirten Çandır, "Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren Mart ayları ortalamasının (1,77) yüzde-35 altında olmuştur. Diğer taraftan geçen yıl Mart ayı düzeyi ile aynı olmuştur" dedi. Tarım-GFE’nin Mart ayında yıllık yüzde 49,93 arttığını kaydeden Çandır, "Bu yıllık rakam, son 9 yılın Mart ayları ortalamasının (31,12) yüzde 60 üzerinde olmuştur. Diğer taraftan geçen yıl Mart ayı (43,21) düzeyinden yüzde 16 yüksek ilan edilmiştir. Tarım-GFE Mart ayında aylıkta aynı, yıllıkta yüksek artış olarak ilan edildi” dedi.
En yüksek artış yine veterinerlik hizmetlerinde
Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 0.81 ve yıllıkta ise yüzde 46,74’lük artış ilan edildiğini belirten Çandır, “Mart ayları itibariyle aylıkta 2021 ve 2022 yıllarından ve yıllıkta ise 2022 yılından sonraki en yüksek değerler olmuştur” dedi. Çandır, tohumda aylık yüzde 7,04, enerjide yüzde -1,49, gübrede yüzde -0,24, ilaçta yüzde 2,86, veteriner hizmetlerinde yüzde 2,06, yemde yüzde 0,41 ve diğer kalemlerde ise yüzde 1,49 olarak aylık değişimler ilan edildiğini belirtirken, yıllıkta tohumda yüzde 59,63, enerjide yüzde 59,97, gübrede yüzde 26,85, ilaçta yüzde 22,78, veteriner hizmetlerinde yüzde 165,31, yemde yüzde 35,43 ve diğer kalemlerde ise yüzde 90,86’lık artış ilan edildiğini kaydetti. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde 3,35 ve yıllık yüzde 72,55’lik artış olduğunu belirtti. Çandır, “Mart ayında Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, yılbaşından bu yana benzer eğilim göstermiştir. Örneğin veterinerlik hizmetlerindeki ve diğer hizmet kalemlerindeki sıra dışı artışlar ile gübre, ilaç ve yemdeki ortalama enflasyonun 3’te 1’i kadar artışlar dikkat çekici olmuştur” dedi.
Üretici fiyatların altında kaldı
TÜİK tarafından Mart ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 5,57, yıllık ise yüzde 61,87 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmişken Mart ayındaki aylık ve yıllık girdi maliyetleri artışı, üretici fiyatlarının altında seyretmiştir. Üretici lehindeki bu aylık ve yıllık seyrin önümüzdeki aylarda devam etmesi, üreticiler için önem arz etmektedir. Böylece üretici kesimin birikmiş zararlarının azalmasına katkı sağlayacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Yurt içi ve yurt dışı üretici enflasyonlarının tarımı dolaylı olarak etkilediğini söyleyen Başkan Çandır, yurt dışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Mart’ta aylık yüzde 4,70 ve yıllık yüzde 67,25 arttığını belirtti. Çandır, “Yurt içi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 3,29 ve yıllık yüzde 51,47 gibi oldukça yüksek düzeyde artmıştı. Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 4,43 ve yıllık ise yüzde 62,46 artmıştı. Bu durum, Mart ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha yüksek seyrettiğini göstermektedir” dedi.
Mart ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 3,16, yıllık yüzde 68,50 arttığını kaydeden Çandır, “Tüketici taraftaki gıda enflasyonu ise Mart ayında aylık yüzde 3,40 ve yıllık yüzde 70,41 olarak ilan edilmişti. İşlenmemiş gıda enflasyonu ise Mart’ta aylık yüzde 0,57 ve yıllık yüzde 82,67 düzeyinde ilan edilmişti. Yaş meyve sebze enflasyonu ise aylık yüzde 0,57 ve yıllık 82,67 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
