Sakarya Üniversitesinde (SAÜ), deprem sırasında sarsıntıyı yüzde 35-65 arasında azaltan "U- tüplü deprem sönümleyici" cihaz üretildi.
Türkiye'nin deprem kuşağında yer alması dolayısıyla afetlerin yıkıcı etkisini azaltmaya yönelik çalışmalarını sürdüren SAÜ akademisyenleri, İstanbul Teknik, Yıldız Teknik, Sakarya Uygulamalı Bilimler, Türk Alman ve Gebze Teknik üniversitelerinin katkılarıyla yaklaşık 3 yıl önce proje hazırladı.
TÜBİTAK tarafından desteklenen proje doğrultusunda SAÜ'deki Araştırma Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi (SARGEM) Sarsma Tablası Laboratuvarı'nda geliştirilen "U- tüplü deprem sönümleyici (ayarlı sıvı kolon sönümleyici)" cihazı, deprem sırasında binaların ağır hasar almasını ve yıkılmasını engellemek amacıyla sarsıntıyı, şiddetin boyutuna ve karakterine göre azaltıyor.
İlk testlerde cihazla sarsıntıyı yüzde 35-65 arasında azaltmayı başaran akademisyenler, binaların çatısına konulan cihazı geliştirerek yıl sonunda kullanıma sokmayı planlıyor.
- "Mevcut binalara da uygulanabilir bir sistemi kazandırmak istiyoruz"
Proje yürütücüsü İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tahsin Engin, AA muhabirine, cihazın deprem titreşimi sonucunda ortaya çıkan sarsıntıyı azalttığını söyledi.
İlk yaptıkları testlerde cihazın yüzde 35-65 arasında sönümleme sağladığını, bu oranın binayı ayakta tutmak için yeterli olduğunu anlatan Engin, "Mevcut binalara da uygulanabilir bir sistemi Sakarya Üniversitesinden Türkiye'ye ve dünyaya kazandırmak istiyoruz. Depremleri engelleyemeyeceğimize göre binanın yıkılmamasını veya çok az hasarla kurtulmasını sağlamaya çalışıyoruz." diye konuştu.
Engin, cihazın çalışma sistemine ilişkin ise şu bilgileri paylaştı:
"Bunu aslında basit bir U tüpü şeklinde düşünün. İçerisine su konuluyor, bu su binayla beraber hareket etmeye başladığında 'eylemsizlik ilkesi' dediğimiz bir ilke var, fizikçiler çok iyi bilir bunu; bir tür geri çağırıcı kuvvet oluşturuyor. Yani bina o tarafa doğru giderken, 'Dur gitme, geri gel.' diyor. Her binaya takılabilir aslında ama en yüksek performans, 15-20 katlı binalarda ve yapılarda alınıyor."
SAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkan Çelebi de cihazın içindeki suyun çalkantısı sayesinde depremin etkisini azaltacak zıt yönde kuvvetler geliştirip bu yapının titreşimini azaltacak ilave bir sönüm oluşturduğunu kaydetti.
